Wat is procestechniek?
Procestechniek is het omzetten van grondstoffen naar een eindproduct. In een fabriek wordt stap voor stap van één of meerdere grondstoffen een product gemaakt. Dit noemen we een proces, vandaar de naam procestechniek. Bijna alles om ons heen is gemaakt door procestechniek: frisdrank, schriften, kleding, telefoon, benzine, koekjes, boeken, kaas, glas, bier ga zo maar door.
Het hele proces van grondstof tot eindproduct bestaat uit veel stappen, zoals grondstoffen aanvoeren, bewerken en mengen. In grote, geautomatiseerde fabrieken worden grondstoffen verwerkt tot halffabricaat of eindproduct. Vanuit de meetkamer, dat is een ruimte met computers of door een operator wordt de machine bestuurd. De laborant bewaakt de kwaliteit van de grondstoffen en het eindproduct.
Het vakgebied procestechniek bestaat uit een deel elektrotechniek, werktuigbouwkunde en chemie.
Wat doet een procesoperator?
Het is de taak van de procesoperator om het productieproces te bewaken en in te grijpen als het nodig is. Wanneer er met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt kan ingrijpen cruciaal zijn. De Procesoperator moet dan ook veel kennis van het proces hebben. Het bedienen van de productielijn doet de Procesoperator met behulp van knoppen of computers, waarbij hij strakke procedures moet volgen. Na enige tijd zijn deze procedures vanzelfsprekend en weet de Procesoperator precies hoe de machines in de productielijn in elkaar zitten. Kleine technische problemen weet de Procesoperator dan ook meestal zelf te verhelpen.
De kwaliteit is ook heel belangrijk. Om te beoordelen of het proces nog goed loopt controleer je regelmatig jouw product met behulp van meetapparatuur. Klopt er iets niet dan moet het proces ergens bijgestuurd worden. Naast het waarborgen van de kwaliteit, let de Procesoperator ook op veiligheid. Er moet constant toezicht zijn. Omdat je het proces niet makkelijk stil kan zetten is het vaak zo dat Procesoperators in teams werken en elkaar afwisselen. Ze werken vaak in ploegendienst, ochtend, middag en nachtdiensten. Hiervoor ontvangen operators ook extra toeslagen. Hiermee gaat het loon wel 10 tot 40 % omhoog en er is veel werk voor operators en de salarissen zijn goed.
Als procesoperator zorg je ervoor dat het productieproces of een deel ervan goed verloopt. Je weet veel van het proces af. Als er iets mis dreigt te lopen, grijp je in, stuur je bij of verhelp je een storing aan de machine. Daarbij houd je ook rekening met kwaliteit, werkvoorschriften, arbeidsomstandigheden en milieu. Je zorgt ervoor dat alle machines goed blijven werken. Je bedient en onderhoudt verschillende apparaten en repareert ze als er iets mis gaat. Grote, ingewikkelde apparaten zijn voor jou geen probleem en meestal werk je zelfstandig.
- Je regelt geautomatiseerde processen
- Je bereidt het productieproces voor en je rondt het ook weer af
- Je bedient en onderhoudt apparatuur
- Je voert kwaliteitscontroles uit
- Je bewaakt het verloop van het proces
Hoe ziet de opleiding eruit?
Je kunt de opleiding procestechniek volgen via de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) en de beroepsopleidende leerweg (BOL). De BOL opleidingen kun je niet overal in het land op ieder ROC meer volgen. Daarom kun je ook bij heel veel bedrijven de opleiding Procesoperator doen via de BBL. Je gaat dan werken in het bedrijf en naast je werk ga je ongeveer 1 dag per week naar school. Dat kan een ROC zijn maar er zijn ook veel andere opleiders in de procestechniek waar bedrijven mee samenwerken.
Het is mogelijk om een diploma voor procesoperator te krijgen op de niveaus MBO 2/A, MBO 3/B of MBO4/C.
Operator A
Als operator A ben je in staat te assisteren bij de bediening van ingewikkelde installaties. Eenvoudige installaties kun je zelfstandig bedienen. De opleiding tot operator A duurt twee jaar. Om te worden toegelaten zijn een diploma MBO 1 Basisoperator, een VMBO- of Mavo-diploma met exacte vakken op B-niveau nodig.
Operator B
Als operator B ben je in staat ingewikkelde installaties zelfstandig te bedienen. De opleiding duurt twee of 3 jaar. Om te worden toegelaten zijn een Operator A diploma, of een VMBO- of Mavo-diploma met exacte vakken op C-niveau nodig of een overgangsbewijs van HAVO 3 naar HAVO 4.
Operator C
Als operator C of middenkaderfunctionaris procestechniek geeft je vaak leiding aan meerdere operators. De opleiding tot operator C duurt twee jaar. Om te worden toegelaten tot operator C, is een operator-B diploma of een gelijkwaardige opleiding nodig. Als procesoperator heb je verschillende taken. Zo controleer je de voortgang van het productieproces in de fabriek en je grijpt in als dat nodig is.
Je leert de technieken die gebruikt worden in de procesindustrie zoals meet- en regeltechniek, procestechniek, procesbeheersing en veiligheid. Je krijgt ook vakken zoals wiskunde, natuurkunde en scheikunde. Je leert ook hoe je de apparatuur kunt bedienen en onderhouden en hoe je kwaliteitscontroles kunt uitvoeren. De vakken Nederlands, rekenen en burgerschap horen standaard bij de opleiding. Je kunt ook nog keuzedelen kiezen om je te specialiseren zoals papier en karton, rubber en kunststof, textiel, voeding in industriele processen, lean, logistiek, etc.